جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
امکانسنجی کنترل سهجانبه تسلیحات میان آمریکا، روسیه و چین
وب سایت اندیشکده کارنگی در یادداشتی نوشت: احتمال دارد که دور بعدی کنترل تسلیحات هسته ای، ابتدا بین آمریکا و روسیه اتفاق بیفتد و واشنگتن و پکن قبل از ورود به کنترل سه جانبه تسلیحات، یک توافق دوجانبه داشته باشند.
با این حال، توافقهای موجود کنترل تسلیحات هستهای باید تقویت شود. نباید اجازه داد توافق استارت نو که تسلیحات راهبردی آمریکا و روسیه را محدود کرده است، در سال 2021 منقضی شود، بلکه باید آن را 5 سال دیگر تمدید کرد. با توجه به رقابت قدرتهای بزرگ آمریکا، روسیه و چین، اگر رقابت هستهای و متعارف بدون کنترل ادامه یابد، احتمال تشدید رقابت تسلیحاتی و بحران بیثباتی، بهویژه در شرق آسیا، دور از انتظار نیست. از این رو، فروپاشی پیمان منع تسلیحات هستهای میان برد (آی ان اف)، موجب بلاتکلیفی در امنیت منطقهای و جهانی میشود و به تشدید رقابت تسلیحاتی در سامانههای جنگی مختلف دامن میزند.
هرنوع توافق سه جانبه آینده کنترل تسلیحات باید ماهیت نامتقارن توازن هستهای بین آمریکا و چین و همچنین بین روسیه و چین را مد نظر قرار دهد. این عدم تقارن ها، روابط بازدارنده واقعی یا نهفته آنها، مواضع و دکترین آنها و اقدامات بالقوه آینده کنترل تسلیحات را تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین، این عدم تقارن نشان میدهد که سیستم کنترل تسلیحات در تعریف و تعیین دامنه کنترل سه جانبه تسلیحات، به میزان خاصی از انعطاف پذیری نیازمند است.
این سه کشور باید آشکارا اذعان کنند که روابط دوجانبه آنها ضعیفتر از آن است که ثبات راهبردی را تقویت کند. در این خصوص، سامانههای دفاع موشکی آمریکا مانعی جدی بر سر راه پیشرفت کنترل تسلیحات به شمار میروند که در صورت توافق احتمالی، حل و فصل آن امکانپذیر است. در کوتاهمدت، همه طرفین باید به اقدامات اعتمادسازی بپردازند که زمینه را برای دور بعدی کاهش تسلیحات، از جمله ارتباطات ارتش-با-ارتش، فعالیتهای ظرفیت-سازی و افزایش همکاری در هر دو سطح رسمی و غیررسمی فراهم خواهد کرد.
واضح است که یک توافق سه جانبه آینده یا توافق دوجانبه آمریکا – روسیه نمیتواند منحصرا مبتنی بر محدودیت توانمندیهای چین باشد، بلکه هر نوع توافق آینده باید مبتنی بر یک فرمول معاوضه باشد و منافع کشور مربوطه را تا حدی تامین کند.
در خصوص دامنه و میزان توافق سه جانبه بالقوه کنترل تسلیحات، رویکردهای مختلف و در عین حال مشابهی را میتوان بررسی کرد که تسلیحات موضوع پیمان استارت نو (که در این پیمان، تسلیحات «راهبردی» تلقی شده است) و تسلیحات با برد مقرر در پیمان آی ان اف (اکنون این پیمان معتبر نیست) و سامانههای هوا-پایه و دریا-پایه خارج از دامنه زمینی- محور پیمان آی ان اف را دربر گیرد.
برای حل و فصل عدم تقارن بین این سه کشور در سامانهها و در تعداد آنها، توافق مورد نظر کنترل تسلیحات نباید به منظور ایجاد سقف متقارن، به افزایش تعداد مشروعیت بخشد. چنین راه حل احتمالی با ملزومات خلع سلاح بینالمللی متناقض است. به تناوب میتوان گزینه ترکیب سامانههای خاص و تعیین یک سقف مساوی برای آنها را مورد بررسی قرار داد.
روشن است که توافق سه جانبه کنترل تسلیحات یک شبه اتفاق نمیافتد، بلکه دستیابی به توافق پایدار بین آمریکا، روسیه و چین امری زمان بر است و شاید سالها طول بکشد. به همین خاطر این کار باید از هم اکنون آغاز شود. از آنجا که واشنگتن و مسکو در این زمینه صاحب تجربه هستند، آنها باید بهطور مشترک به چین نزدیک شوند و مثلا، تجربه خود در خصوص اطلاع رسانی قبل از استقرار موشک و مبادله اطلاعات دادههای مسافت سنجی تست پروازی را به اشتراک بگذارند. همچنین، مقامات روسیه و آمریکا میتوانند از همتایان چینی خود دعوت کنند تا بر بازرسی آمریکا- روسیه از سایت ها، نظارت کنند. این امر، به ایجاد عادت همکاری سه-جانبه، قبل از اقدامات اصلی، کمک خواهد کرد.
تا به حال، ایده کنترل چند جانبه (و بهویژه سه جانبه) تسلیحات هستهای نتیجه مفیدی تولید نکرده است – هرچند که سیاستمداران و به طور کلی مردم، این ایده را (به خاطر سادگی فریبنده آن) به راحتی میپذیرند و با پایان فرایند دوجانبه کنترل تسلیحات مخالفتی نمیکنند. از سوی دیگر، مسکو و واشنگتن با تعدادی مسائل جدی مواجه هستند که باید موضوع مذاکرات کنترل تسلیحات باشد. پس از کنار گذاشتن پیمان آی ان اف، این دو کشور باید حداقل به عدم استقرار موشکهای منع شده در این پیمان در اروپا متعهد باقی بمانند و در مورد اقدامات شفافسازی مناسب به توافق برسند. همچنین، آنها باید پیمان استارت نو را برای پنج سال دیگر تمدید کرده و بلافصله به بحث و بررسی توافقات بعدی بپردازند.
اگر چین با چشمانی باز درسهای ارزشمند برگرفته را تشخیص داده و از اشتباهات دیگران پرهیز کند، به این نتیجه میرسد که از مشارکت در این مبادلات سود خواهد برد. این کشور نباید در اتخاذ اقدامات کوتاهمدت اعتماد سازی و آغاز اقدامات بلندمدت کنترل تسلیحات شک و تردید داشته باشد. هیچ کس نمیتواند چین را به توافق غیرمنصفانه کنترل تسلیحات مجبور سازد. در حالی که چین به ایفای نقش محوری در صحنه جهانی میپردازد، تحقق آرزوی بزرگ رهبران ارشد این کشور، یعنی «ایجاد جامعهای با آیندهای مشترک برای بشریت»، بدون تعامل در اقدامات کنترل تسلیحات امکانپذیر نیست.»
0 Comments